Door Mandy van den Dolder, Holistisch Therapeut bij CompleetZijn
We komen allemaal wel eens in situaties waarin we ons onzeker voelen over de ander. Vooral als die ander zich op een manier gedraagt die moeilijk te begrijpen is, kan het je op een bepaald moment echt verwarren. Een veel voorkomende oorzaak van die verwarring is emotionele onvolwassenheid. Je zou denken dat iemand volwassen is als die fysiek volwassen is, maar het is vaak niet zo simpel. Emotioneel volwassen worden, is een proces, en sommige mensen blijven emotioneel achter in hun jeugd. Dat kan zijn omdat ze in een onveilige thuissituatie opgroeiden, of omdat ze misschien te beschermende ouders hadden. Hoe herken je dat bij jezelf of anderen, en hoe kun je ermee omgaan?
Egocentrisme: Alles draait om hen
Een van de meest opvallende kenmerken van emotioneel onvolwassen mensen is dat ze vaak erg met zichzelf bezig zijn. Ze verwachten dat anderen hun verwachtingen en behoeften vervullen, en voelen zich soms niet echt betrokken bij wat anderen nodig hebben. Dit kan in relaties voor veel frustratie zorgen, omdat het lijkt alsof de ander niet echt naar je luistert of jou belangrijk vindt. Je kunt je dan een beetje alleen voelen, zelfs als je samen bent.
Wat kun je doen? Het kan helpen om rustig en duidelijk te maken wat jouw behoeften zijn en waarom het belangrijk is dat er ruimte is voor jou. Soms hebben mensen zich gewoon nooit gerealiseerd dat een gesprek ook over jou kan gaan. Door geduldig je grenzen te stellen, kun je misschien een stapje dichterbij echte wederzijds begrip komen.
Impulsief gedrag: Geen tijd om na te denken
Mensen die emotioneel onvolwassen zijn, handelen vaak zonder na te denken over de gevolgen. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in de manier waarop ze omgaan met geld, relaties, of zelfs alcohol en werk. Ze kunnen op het ene moment heel enthousiast zijn en op het andere moment volledig de controle verliezen. Ze schieten vaak in de “overlevingsmodus” en reageren impulsief op dingen die hen emotioneel raken. Dit kan zorgen voor chaos, zowel voor henzelf als voor de mensen om hen heen.
Hoe kun je hier het beste mee omgaan? Het helpt om kalm te blijven en niet mee te gaan in de emotie van het moment. Jij kunt grenzen stellen en aangeven dat je het belangrijk vindt om eerst rustig na te denken voordat er beslissingen worden genomen. Je kunt hen ook subtiel laten zien dat ze door hun impulsieve gedrag zichzelf en anderen schade kunnen berokkenen, maar dit moet met veel zorg en geduld gebeuren.
Behoefte aan controle: Manipulatie zonder het te merken
Sommige mensen willen graag de controle over alles behouden. Dit kan op een subtiele manier gebeuren, bijvoorbeeld door schuld of schaamte bij anderen op te roepen, zodat ze hun zin krijgen. Dit kan ervoor zorgen dat je je gemanipuleerd voelt, zonder dat de ander zich daar bewust van is. Vaak komt dit gedrag voort uit gevoelens van onzekerheid of angst die diep van binnen zitten, misschien vanuit hun jeugd. Dit is soms moeilijk te herkennen, omdat het vaak onbewust gebeurt.
Wat kun je doen? Het is belangrijk om altijd duidelijk je grenzen aan te geven. Als iemand probeert je te manipuleren, kun je rustig maar beslist aangeven dat je niet akkoord gaat met dat gedrag. Je hoeft jezelf niet in een situatie te brengen waarin je je ongemakkelijk voelt. Tegelijkertijd kun je proberen hen te begrijpen en openlijk te communiceren over wat je voelt. Soms is het moeilijk voor hen om hun controlebehoefte los te laten, maar met liefdevolle grenzen kun je hen helpen zich meer op hun gemak te voelen.
Moeite met echte emotionele verbinding
Veel mensen die emotioneel onvolwassen zijn, vinden het moeilijk om zich echt kwetsbaar op te stellen. Ze kunnen zich verstoppen achter een defensieve houding of juist helemaal dichtklappen. In plaats van open te staan voor echte verbinding, blijven ze vaak hangen in oppervlakkige gesprekken of blijven ze boos zonder te willen praten over wat hen echt dwarszit. Dit kan voor anderen verwarrend zijn, vooral als je hen probeert te troosten. Je kunt het gevoel krijgen dat ze zich niet echt willen openen of niet in staat zijn om emoties te delen.
Wat kun je doen? Het belangrijkste is om geduldig te blijven en ruimte te geven. Probeer niet te forceren, maar bied je luisterend oor aan op momenten dat zij het nodig hebben. Vaak hebben mensen die moeite hebben met emotionele intimiteit simpelweg tijd nodig om te vertrouwen. Het kan ook helpen om zelf wat meer kwetsbaarheid te tonen, zodat zij zich veiliger voelen om hetzelfde te doen.
Vast in de slachtofferrol: Geen verantwoordelijkheid nemen
Mensen die emotioneel onvolwassen zijn, nemen vaak geen verantwoordelijkheid voor hun acties. Als ze iets fout doen, schuiven ze de schuld vaak af op anderen of zoeken ze excuses. Dit komt vaak voort uit angst voor afwijzing of schaamte, omdat ze als kind misschien nooit geleerd hebben om verantwoordelijk te zijn voor hun daden. Deze houding kan ervoor zorgen dat er steeds maar weer conflicten ontstaan, omdat ze geen inzicht hebben in hun eigen gedrag.
Hoe kun je hier mee omgaan? Het kan nuttig zijn om hen zachtjes te wijzen op hun verantwoordelijkheid, maar zonder hen aan te vallen. Stel vragen die hen aanmoedigen om over hun eigen gedrag na te denken, en leg uit hoe dit hun relaties beïnvloedt. Dit kan hen helpen langzaam meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leven en keuzes.
Het is nooit te laat om te veranderen
Het belangrijkste is te beseffen dat het nooit te laat is om te groeien. Of je nu zelf merkt dat je bepaalde emotionele patronen hebt die je graag wilt veranderen, of dat je met iemand anders te maken hebt die hierin vastzit: verandering is altijd mogelijk. Het kan soms wat tijd kosten, maar met geduld, begrip en het stellen van gezonde grenzen kun je een verschil maken.
Herken je jezelf in enkele van de genoemde kenmerken? Of herken je iemand in je omgeving? Dan kan het helpen om samen te werken met een coach, therapeut of andere zorgverlener. Je hoeft het niet alleen te doen, en het is zeker mogelijk om meer emotioneel volwassen te worden, ongeacht je leeftijd.