Door Mandy van den Dolder, Holistisch Therapeut bij CompleetZijn
Pleasen lijkt vaak op het eerste gezicht een positieve eigenschap: je wil anderen helpen, je hebt aandacht voor hun behoeften, en je doet wat je kunt om een fijne sfeer te creëren. Maar als je dieper kijkt, zie je dat pleasen juist voortkomt uit een eigen behoefte: de wens om goedkeuring te krijgen van anderen. Dit onbewuste verlangen kan ongezond zijn en leidt er vaak toe dat je jezelf wegcijfert en je eigen grenzen overschrijdt.
Waarom pleasen niet gezond is
De belangrijkste reden waarom pleasen ongezond is, is dat het meestal voortkomt uit angst en een onderliggend gevoel van minderwaardigheid. Wanneer je jezelf voortdurend aanpast om de ander niet teleur te stellen, zeg je onbewust tegen jezelf dat jouw behoeften en verlangens minder belangrijk zijn. Je probeert ruimte te maken voor anderen, maar wat jij nodig hebt, blijft vaak op de achtergrond.
Dit gedrag heeft gevolgen voor je eigenwaarde: je leert dat jouw mening er niet toe doet en dat je alleen waarde hebt als anderen tevreden zijn. Dit is een ongezonde manier van denken, want je eigenwaarde zou niet afhankelijk moeten zijn van de goedkeuring van anderen. En hoewel het prima is om rekening te houden met de wensen van anderen, wordt pleasen problematisch wanneer je dit ten koste van jezelf doet.
De kenmerken van pleasen
Als je pleast, stel je vaak de wensen van anderen boven die van jezelf. Je wilt de ander niet teleurstellen, en dus pas je je aan, zelfs als dat betekent dat je je eigen behoeften negeert. Mensen die pleasen, hebben ook vaak moeite met het stellen en bewaken van grenzen. Je ziet dit gedrag vaak terug bij HSP’ers, die ook worstelen met het herkennen van hun eigen grenzen en het zeggen van ‘nee’.
Kenmerken van pleasen zijn onder andere:
- Het negeren van je eigen verlangens in het voordeel van die van anderen.
- Het constante gevoel van schuld als je iets voor jezelf kiest.
- Het steeds maar weer verontschuldigen, zelfs wanneer het niet nodig is, wat ik het “sorry-syndroom” noem.
- Een sterke behoefte om harmonie te bewaren, ook als dat betekent dat je jezelf tekort doet.
Bijvoorbeeld:
- “Sorry, ik wil eigenlijk iets anders zeggen, maar ik wil je niet kwetsen.”
- “Ik weet dat dit misschien een vreemde vraag is, maar…”
- “Sorry, ik kan niet komen, ik moet het afzeggen…”
- “Sorry, mag ik iets vragen…”
Waarom het tijd is om voor jezelf te kiezen
Het probleem van pleasen is dat je je eigen behoeften negeert en je steeds verder van jezelf afdrijft. Als je automatisch altijd de wensen van anderen voorop stelt, ga je over je eigen grenzen heen. Dit kan leiden tot gevoelens van frustratie, uitputting en zelfs emotionele uitputting, omdat je geen ruimte meer hebt voor jezelf.
Ironisch genoeg is het precies door voor jezelf te kiezen dat je anderen beter kunt helpen. Het bekende voorbeeld is de zuurstofmasker metafoor in vliegtuigen: je moet eerst je eigen zuurstofmasker opzetten, voordat je anderen kunt helpen. Als je niet goed voor jezelf zorgt, kun je op lange termijn niet voor anderen zorgen.
Waar komt pleasen vandaan?
Het is belangrijk om te begrijpen dat pleasen niet zomaar ontstaat. Het is een gedragspatroon dat je hebt aangeleerd, vaak al in je jeugd. Als kind heb je misschien geleerd om je aan te passen, omdat je afhankelijk was van de goedkeuring van je ouders of verzorgers. Het kan zijn dat je het gevoel kreeg dat je alleen ‘goed’ was als je voldeed aan de verwachtingen van anderen.
Dit gedrag kan dus als overlevingsmechanisme zijn ontstaan in een omgeving waar je je eigenwaarde niet op een gezonde manier hebt kunnen ontwikkelen. Maar het goede nieuws is: als je iets hebt aangeleerd, kun je het ook weer afleren. Dit vraagt om bewustwording en het onderzoeken van je onderliggende overtuigingen.
Vraag jezelf af:
- Heb ik echt goedkeuring nodig van anderen om mezelf waardevol te voelen?
- Mag ik mijn eigen wensen en behoeften op nummer één zetten zonder me schuldig te voelen?
- Wat gebeurt er als ik kies voor mijn eigen welzijn in plaats van altijd voor anderen te zorgen?
De eerste stap naar verandering
Alles begint bij bewustwording. Als je je bewust wordt van je pleaser-gedrag, kun je gaan onderzoeken welke overtuigingen erachter zitten. Wat zou er gebeuren als je je eigen behoeften gaat respecteren en voor jezelf gaat kiezen? Het is tijd om te leren dat je niet hoeft te pleasen om geliefd of gewaardeerd te worden. Je bent al waardevol zoals je bent.
Kies ervoor om jezelf op de eerste plaats te zetten – het is tijd voor verandering!